رویکرد تربیتی ادبیات فارسی

 اسم جمع

مردم  - ایل  - فوج  -  خلق  -  طایفه  -قوم  -قبیله  -  امت  -  ملت  -  جماعت  -  فرقه  -جمع  - 

 گروه  -سپاه  - لشکر  -هنگ  - تیپ  -جوخه  (ترکی ) به معنی فوج وگروه ،تیم :(انگلیسی)  به 

معنی  دسته ای ورزشکار -  انجمن  -کاروان  --  قافله  -  حزب  -  گله  -  رمه  -  جامعه  -  عده  - 

 رعیت:عامه ی مردم  -  دسته  -  جمعیت  و...... 

اسم جمع ها ،در صورت لزوم ،مثل اسم های مفرد با نشانه های جمع می آیند : 

طایفه = طایفه ها ،  طوایف.  

    حروف اضافه ی ساده :                                                                                         

                                                                                                  در،بر،برای،جز،الی،الا،مثل،روی،زیر،کنار،پهلوی،بالای،غیر،مانند،نزدیک،پیش،بهر،نزد،        

بی ،از،با،به، سوی  ، میان  ،درون ، بدون و......                                                            

حروف اضافه مرکب :به غیر،به اضافه ی ،به علاوه ی ، به وسیله ی ، به استثنای ،از نظر ،از

 روی،ازسر،،درمورد،براثر،براساس،باوجود،برحسب، ازقبیل،ازلحاظ،ازحیث،دربرابر،درمقابل،درباره  

به صرف .......................................................

به کلمه های بعد از  حروف اضافه متمم می گویند.  

حروف ربط ساده:اگر،اما،پس،چه،زیرا،که،لیکن،نه،نیز،و،ولی،هم،باری و.......                         

حروف ربط مرکب :آن جاکه ،ازآن که ،ازآن رو،ازاین رو،ازبهرآن که،اگرچه،بااین که،بلکه،بنابراین،

 یا این که ،به هرحال،چنان که ،چون که،زیراکه،وانگهی،هرچند،هرگاه که ،همان که ،همین که ،به

 طوری که ،ازپس،اکنون که ،بااین حال ،باوجوداین که ،به شرط آن که ،بی آن که،تاجایی که ،

درصورتی که ،هرچند،اگرچند،حال آن که،به هرجهت،برای آن که ، درحالی که و...              

تذکر:برخی از کلمات مانند:چون ،تا،  بین حرف ربط وحرف اضافه مشترک می باشند .  

اگر"چون "به معنی مثل ومانند باشد حرف اضافه درغیر این صورت ربط می باشد.

 اگر حرف "تا"فاصلهزمان ومکان را برساند حرف اضافه درغیر این صورت حرف ربط است .

 مثل :از مشهد تا کربلا           ازصبح تا عصر

------

--------------------------------------------------------------------------------------

تدریس قید را به یکی از دانش آموزان کلاس واگذار می کنم واز قبل خبرمی دهم تا خوب تحقیق و  تمرین کند.(مدرسه ی پویا ودانش آموز محوری ). بعد از تدریس ،از آن ها می خواهم  انشایی بنویسندکه حداقل 20 قید داشته باشد وآن ها را رنگی کنند .(تلفیق انشا ودستور زبان کاربردی ) .

سپس نکته های مهم قیدی را متذکر  می شوم ،به این صورت:

1-بیشتر کلمه های تنوین دار همگی قید هستند. مثل : اتفاقا-احتمالا-فعلا- سریعا - تقریبا- کاملا - حتما - مستقیما- دائما-تدریجا- معمولا - تصادفا- عموما- شفاها- موقتا- حقیقتا- مجبورا- مخصوصا- ضمنا- ظاهرا و...

2-هر چه که قبل از آن حرف اضافه دارد،قید است. مثل :به سرعت- به زودی -به آسانی- باکنجکاوی ...

3-برخی از قیدها ،دو نوع هستند .مثل کلمه کجا ،که هم قید زمان و هم،قید پرسشی است. یا کلمه هیچ وقت که هم قید زمان وهم قید نفی است.  بقیه را بچه ها مثال بزنند. 

4-قید هم ممکن است که ساده یا مرکب باشد.ساده مثل هنوز -هرگز- اصلا ومرکب مثل هرروز-آهسته آهسته-اندک اندک-گریه کنان- فروردین ماه و...

5- پس از تدریس کامل، چند جمله بدهید تانوع  قیدهایش را مشخص کنند.

6-جمله ای به آنها بدهید. مثال :حسین  نشسته بود. و بخواهید که برای این جمله چهار قید تاسف ،زمان ،مقدار وحالت  اضافه کنند وبه همین صورت جمله های دیگر...  

قید زمان :هیچ وقت –هروقت – همیشه – پیوسته – گاهی – گاه گاه – دیروز – دیشب – امسال – پارسال – بعدا-  سپس – هر روز – همه ساله – به زودی – بعدها – سال ها – مدت ها – چندی – مدتی – فردا – یک چند – اکنون – حالا – همه روزه – زمانی – روزگاری – پیش از این – بعد- پیشتر ها – بعد از این – دیری – روزی – بزودی – بموقع – فعلا – فورا – هنوز – شبانه – دائما – عن قریب – عصر- بعد از ظهر – امسال فروردین ماه – هردم – هر لحظه – وقتی – 5دقیقه پیش – روز های بعد ...

مثال :من فردا ظهر به مدرسه می روم.

....................................................................................................................

قید مکان :آن جا – این جا – جلو – همه جا – هیچ جا – جایی – فی المجلس – عقب – بالا – پایین – زیر – روی – دم در خانه...

مثال: من توی مدرسه درس می خوانم.

....................................................................................................................

قیدمقدار (کمیت ) : خیلی – کمتر – بیشتر – کمی – قدری – اندکی – بسیار – فراوان – زیاد – تا حدی – تا اندازه ای – کاملا – با لتمام – به کلی – تا حدودی – بالنسبه – فوق العاده – به اندازه – بی کم وزیاد – به ندرت – بسی – این قدر – آن قدر ...

مثال : بیشتر درس بخوانید.

....................................................................................................................

قید کیفیت  (چگونگی ) : خوب – بد – آهسته – پاورچین پاورچین – هراسان – بلند – یواش – زیبا – جویده – به سرعت – دلپسند – نا خوشایند – ریز- درشت – پر رنگ – کم رنگ – خوش خط – خوانا – روشن – نا خوانا – تو دماغی – سرسری – جدی – از دل برامده – پیاده – سواره – از دل وجان – شمرده – خیر خواهانه – کج – راست...

مثال :مریم به سرعت آمد.

....................................................................................................................

قید حالت ( وصفی ) : خندان – خوشحال – شاد وغمگین – وحشت زده – رنگ پریده – ملول – ناشاد – گریان – لرزلن – قدم زنان – ابرو درهم کشیده – سربه گریبان – مضطرب – پریشان حال – اندوهگین – گریه کنان – فریاد زنان – متاسف – اندوهناک – شیون کنان – دست به سینه – دست به عصا – سربه زیر – اشک در چشم – ایستاده – نشسته – خوابیده – خواب آلوده – در حال خواب وبیداری – دلیرانه – افتان وخیزان – چمدان به دست – سوت زنان – شادی کنان ...

مثال :رزمندگان دلیرانه جنگیدند.

....................................................................................................................

قید آرزو  (تمنا ) : کاش – ای افسوس – کاشکی – ان شا الله  .....

مثال : لطفا در را ببندید.

.................................................................................................................

قید نفی : اصلا – ابدا – مطلقا – به هیچ وجه – هرگز – هیچ گاه – هیچ – به هیچ روی ...

مثال : خیر من این کار را نکردم.

.................................................................................................................

قید تا سف : افسوس – دریغ ودرد – اندوه – واویلا – ای فریاد – دریغا – حیف – ای دریغ – فریاد – داد – آوخ – متاسفانه – وای ...

مثال :دردا از این همه ظلم وستم اسرائیل .

....................................................................................................................

قید پرسش (استفهام) : آیا – کی – کجا – چرا – مگر – تا کی – چگونه – چطور – چسان – برای چه – چه – هیچ – مگر تا کی – چه جوری ...

مثال : مگر تا کی می توان این گونه زندگی کرد؟

.................................................................................................................

قید تا کید وتصدیق : البته – حتما – هر آینه – قطعا – یقینا – به طور قطع – یقین – بی شک – بی گمان – مسلما – به طور قطع ویقین – بی تردید – بلا شک – بلی – به راستی – واقعا – به طور حتم – الحق – به درستی که – و...

مثال :به طور قطع پیروز خواهی شد.

....................................................................................................................

قید تکرار :دوباره – مجددا – دیگربار – باز – دو مرتبه – باز هم و...

مثال : هی می رود وهی می آید.

....................................................................................................................

قید ترتیب : دو به دو – پیاپی – پی در پی – یک به یک ...

مثال : دو تا دو تا داخل شوید.

................................................................................................................

قید استثنا :مگر – استثنا ئا ...

مثال : من هر روز با اتوبوس می آمدم،امروز استثنائا باتاکسی آمدم.

.................................................................................................................

قید شک وتردید : شاید – احتمالا – محتملا – امکانا – گویا – به گمانم ...

مثال :به گمانم درست گفته باشی .

................................................................................................................

قید تعجب : عجبا – شگفتا – سبحان الله – ای شگفتا ...

مثال : ای عجب ،بالاخره آمدی .

....................................................................................................................

قید قصد : تبرکا – محض رضای خدا – تفننا – ترحما ...

مثال : من گاه گاهی تفننا نقاشی می کنم .

...................................................................................................................

قید تدریج : دقیقه به دقیقه – روز به روز – هفته به هفته – سال به سال – خرده خرده – اندک اندک...

مثال : تو کم کم به هدف می رسی .

....................................................................................................................

قید تفسیر : به عبارت دیگر – به این معنی که – یعنی ...

قید تشبیه :گویی – گفتی – پنداری ...

قید علت : از این رو – به این جهت – لهذا – به این دلیل – چه –زیرا-زیراکه...

قید انحصار : فقط – بس – تنها – منحصرا ...

قید اختصار : فی الجمله – باری – القصه – خلاصه – الغرض ...

قید تبری وادب : العیاذ بالله – دور از حضور شما – دور از جناب – نعوذ بالله 

–خدای نکرده- بلا نسبت...

-------------------------------------------------------------------------------------------------